शुक्रवार, ३० जून, २०२३

महाराष्ट्राच्या मंत्रालयात समित्यांची त्सुनामी ...

            शिंदे फडणवीस सरकारने अवघ्या एक वर्षाच्या कालावधीमध्ये विविध विषयांशी संबधित २६४  इतक्या समित्या अवघ्या १ वर्षाच्या काळात स्थापन केल्या आहेत. अर्थात यामध्ये पुनर्गठीत, पुनर्रचित किंवा मुदतवाढ दिलेल्या समित्या यांचा समावेश नाही.त्यांचा समावेश केला तर तो आकडा ५२१ इतका होतो. एखाद्या विषयाला बगल द्यायची असेल, तो विषय टाळायचा असेल, किंवा इतर काही त्यामागे हेतू असेल तर त्या विषयावर समिती स्थापन करण्याचा हातखंडा शासन प्रशासनामध्ये वापरला जातो.

महाराष्ट्र राज्याची स्थापना झाल्या नंतर सुरुवातीच्या काळात समित्या स्थापन करण्याचा प्रकार नगण्य असा होता. महाराष्ट्रातील पहिली समिती पर्यटन व सांस्कृतिक कार्य विभागाची १९२ मध्ये स्थापन झाली. त्यानंतर दुसरी समिती १९६३ मध्ये स्थापन झाली. त्यानंतर १९६४ ते १९७० या काळात अवघ्या 3  समित्या स्थापन करण्यात आल्या.परंतु नंतर लोकांच्या प्रश्नाकडे दुर्लक्ष करण्याचं प्रमाण वाढलं आणि त्याबरोबरच समित्या स्थापनेचे प्रमाणही तेवढेच वाढले.

समित्या स्थापल्याने त्या विषयाचा पाठपुरावा करणाऱ्यांना बरं वाटतं. आपला विषय मार्गी लागला असं  वाटतं. परंतु प्रत्यक्षात तसं घडत नाही. नंतर समित्यांची पुनर्रचना, पुनर्गठण, मुदतवाढ असे प्रकार केले जातात. मुळात शासनात अपवाद वगळता समित्यांची गरज पडत नाही. प्रत्येक विषयासाठी समिती स्थापन करायची तर मग अधिकारी,लोकप्रतिनिधींनी आणि मंत्र्यांनी करायचं काय?.

महाराष्ट्र राज्याच्या स्थापनेनंतर मंत्रालयात समित्या स्थापन करण्याचे प्रमाण किती आणि कसे वाढले ते पहा.

१९६४ ते १९७० या ७ वर्षांच्या काळात अवघ्या ३ समित्यांची स्थापना करण्यात आली.त्यानंतर  १ जानेवारी १९७१  ते ३१  डिसेंबर १९७५ या ५ वर्षात कालावधीमध्ये अवघ्या ४ समित्यांचे गठन, पुनर्रचना किंवा पुनर्गठन करण्यात आले, १ जानेवारी १९७६  ते ३१ डिसेंबर १९० या कालावधीमध्ये ८ , जानेवारी १९८१  ते ३१  डिसेंबर ८५  या कालावधीत १८ समित्या, १ जानेवारी १९८६  ते ३१  डिसेंबर १९९०  या कालावधीमध्ये २३  समित्या , जानेवारी १९९१  ते ३१ डिसेंबर १९९५ या कालावधीमध्ये ३९  समित्यांचे गठन, पुनर्रचना किंवा पुनर्गठन करण्यात आले

त्यानंतर १ जानेवारी १९९६  ते ३१  डिसेंबर २००० या कालावधीमध्ये १२४  समित्या, १ जानेवारी २००१  ते ३१  डिसेंबर २००५ या कालावधीमध्ये २८०  समित्या, १ जानेवारी २००६  ते १ डिसेंबर २०१०  या कालावधीमध्ये ८२८ समित्या. १ जानेवारी २०११  ते ३१ डिसेंबर २०१५ या कालावधीमध्ये १२४३, १ जानेवारी २०१५ ते ३१ डिसेम्बर २०२०  या कालावधीत ३०१६ व १ जानेवारी २०२१ ते २९  जून २०२३ पर्यंत राज्य शासनाने १३२५ एवढ्या समित्या स्थापन केल्या किंवा त्यांची पुनर्रचना- पुनर्गठन करण्यात आले किंवा त्यासंदर्भात काहीतरी कार्यवाही करण्यात आली. यातील जवळपास दोन वर्षांचा कालावधी हा कोविड कालावधी होता. शिंदे फडणवीस सरकारने मागील एक वर्षात एकूण २६४  समित्या स्थापन केल्या. यामध्ये  पुनर्रचना- पुनर्गठन करण्यात आलेल्या किंवा मुदतवाढ दिलेल्या समित्यांचा समावेश नाही.  

शिंदे फडणवीस सरकारने मागील एक वर्षात स्थापन केलेल्या समित्या.

गुरुवार, २२ जून, २०२३

कोविड केंद्र गैरव्यवहार, चौकशी की राजकीय धुळवड ?

कोविड केंद्र गैरव्यवहार प्रकरणी सक्तवसुली संचालनालयाने (ईडी) बुधवारी ठाकरे गटातील नेत्यांच्या निकटवर्तीयांसह १५ ठिकाणी छापे टाकले असले तरी या प्रकरणात किती दोषींवर कारवाई केली जाईल याबाबतीत मात्र शंका घ्यायला जागा आहे. आता यासंदर्भात राजकीय धुळवड सुरू असली उद्या राजकीय परिस्थिती बदलली तर ही धुळवड शांत होईल. तशी शंका घ्यायलाही  अनेक कारणे आहेत.

आता जरी चौकशी सुरू झाली असली तरी ती सर्वंकष होईल याची शक्यता कमी आहे. कारण या प्रकरणांमध्ये मुंबई,पुणे, पिंपरी चिंचवड महापालिका आणि पीएमआरडीए अशा संस्था त्यांचे अधिकारी आणि लोकप्रतिनिधी गुंतले आहेत. ज्या वेळेला हे प्रकरण घडलं त्यावेळेला पुणे आणि पिंपरी चिंचवड महापालिकेमध्ये भारतीय जनता पक्षाची सत्ता होती. मात्र त्यातील एकाही नगरसेवकांने या प्रकरणात लक्ष घातले नाही किंवा आवाज उठवला नाही.



१० सप्टेंबर २०२०  रोजी “पुण्याच्या जम्बो कोविड केंद्रामधील मधील मृतांचे गुन्हेगार मोकाट सुटणार?” अशा अर्थाचा लेख लिहिला होता .कोविड काळातील खरेदी आणि अनियमितता याबाबत अनेक सुरस चमत्कारिक कथा सांगितल्या जातात. अनेक मोठमोठ्या घोटाळ्यांबरोबरच अगदी २५ रुपयाचा साबण १२५ रुपयांना घेण्याचा पराक्रमही अनेक सार्वजनिक प्राधिकरणानी केलेला आहे. या सगळ्या घोटाळ्यामंध्ये आर्थिक गैरव्यवहार हा जरी महत्त्वाचा मुद्दा असला तरी सर्वात जास्त महत्त्वाचं आहे ते या सगळ्या हलगर्जीपणामुळेअनेक नागरिकांचा मृत्यू झाला. त्याची जबाबदारी कोणावर आणि कशी सिद्ध करणार? मुळात ते सिद्ध करण्याची कुणाची इच्छा आहे का ?



पत्रकार पांडुरंग रायकर यांच्या मृत्यूनंतर  लाईफ लाईन मॅनेजमेंट सर्विसेस या कंपनीला दिलेल्या कंत्राटीची माहिती घ्यायला मी सुरुवात केली.परंतु पुरेशी माहिती पीएमआरडीएच्या संकेतस्थळावर नसल्याने आम्ही काही कार्यकर्त्यांनी मुख्य माहिती आयुक्तांना सर्वच प्राधिकरणांनी कोविडस संदर्भातील खरेदीची माहिती संकेतस्थळावर टाकण्याचे आदेश द्यावेत अशा अर्थाचे पत्र ६  सप्टेंबर २०२० रोजी लिहिले होते. त्यानंतर ९  सप्टेंबर २०२० ला पीएमआरडीएने मला लाईफ लाईन मॅनेजमेंट सर्विसेसचे पार्टनरशिप डीड दिले.त्यानंतर १० सप्टेंबर २०२०  रोजी पुण्याच्या जम्बो कोविड केंद्रामधील मधील मृतांचे गुन्हेगार मोकाट सुटणार?  अशा अर्थाचा घोटाळा सप्रमाण सिद्ध करणारा लेख  लिहिला. आणि अर्थातच त्यावेळेला या प्रकरणावर कंपनीला ब्लॅक लिस्ट आणि दंडात्मक कारवाई  करण्यापलीकडे काही झाले  नाही. 

आता पीएमआरडीए जरी ९ सप्टेंबर रोजी लाईफ लाईन मॅनेजमेंट सर्विसेस या कंपनीला ब्लॅक लिस्ट केले असे म्हणत असली तरी ज्या दिवशी मला पार्टनरशिप डीडची कॉपी दिली त्याच दिवशी त्यांना कसं काय ब्लॅकलिस्ट केलं गेलं? त्याआधी काय काय चौकशी केली?  याची माहिती मात्र अद्याप कोणालाही नाही. या सगळ्या तारखा बुचकळ्यात टाकणाऱ्या आहेत. 

१०  ऑगस्ट २०२० रोजी पीएमआरडीएने सदर संस्थेला लेटर ऑफ एक्सेप्टन्स दिले. त्यानंतर असं काय घडलं की अवघ्या  महिन्याभरात त्या कंपनीला ब्लॅक लिस्ट करावं  लागलं? . पुणे आणि पिंपरी चिंचवड मध्ये चार चार आयएएस अधिकारी या कामावर लक्ष ठेउन होते. परंतु कुणीही या कंपनीच्या वैधतेबद्दल किंवा  अनुभवाबद्दल काहीही पाहिले नाही. याचाच अर्थ हे काम काहीही करून या कंपनीला द्यायचं असं ठरलेलं होतं. त्यामुळेच कोणत्याही अधिकाऱ्याने किंवा लोकप्रतिनिधीने याची चौकशी केली नाही. त्यामुळेच आताच्या राज्यकर्त्यांना सोयीची तेवढीच चौकशी होईल अशी दाट शक्यता आहे. 


Also Read





RTI KATTA

RTI KATTA is a platform to empower oneself through discussions amongst each other to solve their proble to Information act, Every Sunday Zoom Meeting at 10.30 AM

Vijay Kumbhar

RTI Resource Person, RTI Columnist Phone-9923299199

Website - http://vijaykumbhar.com

http://surajya.org/

Email -kvijay14@gmail.com Facebook - https://www.facebook.com/kvijay14

Twitter https://twitter.com/Vijaykumbhar62 YouTube - https://www.youtube.com/user/kvijay14